Onderwijsmythes tieren welig
Onderwijsmythes zijn hardnekkig. Vooral in het geval van dyslexie. Wetenschappelijk kennis over dyslexie is complex en het is dan ook niet verwonderlijk dat mensen op zoek gaan naar eenvoudige verklaringen voor dyslexie. Voorbeelden van eenvoudige maar wetenschappelijk verworpen verklaringen zijn bijvoorbeeld een gebrekkige samenwerking tussen de linker- en rechter hersenhelft of het idee dat kinderen met dyslexie beelddenkers zouden zijn. Onderwijsmythes zijn aantrekkelijk omdat ze een “quick fix” propaganderen voor complexe problemen. Het internet biedt een overvloed aan dit soort pseudowetenschappelijke theorieën en onlangs werd er zelfs een “science & innovation” award uitgereikt voor een app voor kinderen met dyslexie gebaseerd op zo’n onderwijsmythe (verder een heel leuke app). Ook onder leraren zijn onderwijsmythes populair (Dekker et al., 2012; Van Dijk et al., 2020) en zelfs de Nederlandse onderwijsinspectie werd er op aangesproken.
Baat het niet dan schaadt het niet?
Photo by Brett Jordan on UnsplashWas het maar zo. Onderwijsmythes bevatten vaak wel een kern van waarheid, wat hun aantrekkelijkheid verhoogt. Maar ze zijn doorgaans gestoeld op verouderde kennis. Of het zijn oversimplicaties van complexe kennis en zoals vaak gezegd wordt: “A little knowledge is a dangerous thing”. Het is gevaarlijk omdat het leidt tot overschatting en het negeren of zelfs afwijzen van correcte kennis (die vaak complex en minder makkelijk toepasbaar is). Daarnaast zijn er tal van behandelingen gebaseerd op onderwijsmythes die niet effectief zijn en waar we beter geen tijd en geld aan verspillen (bv. BrainGym of Bodymap). Vooral niet als we kinderen daarmee evidence-based behandelingen onthouden die wel effectief zijn (Dekker et al., 2014). In een open brief [JS1] wijst een groep Vlaamse experts daarnaast nog op het risico van onrealistische verwachtingen en onzekerheid en schuldgevoelens bij ouders. Gezien dit alles is het dieptreurig dat er mensen zijn die (veel?) verdienen aan pseudowetenschappelijke zorg. In de brief wijzen de experts de overheid op zijn taak in dezen.
De strijd tegen onderwijsmythes: geen mythbusting
Dekker et al. (2014) geven adviezen om onderwijsmythes te herkennen die ongeveer op het volgende neerkomen:
- wees je bewust van het feit dat er veel onderwijsmythes zijn (vooral neuromythes)
- neem populaire wetenschappelijke media met een gezonde dosis scepsis: let op voor oversimplicatie en overgeneralisatie
- toets je interpretaties af bij anderen om confirmation bias tegen te gaan
- Check je bronnen: controleer de originele bron (incl. de auteurs!) en bedenk daarbij één bron is géén bron
Maakt de mythe eenmaal onderdeel uit van iemands persoonlijke overtuigingen en waarden, zoals we vaak zien bij (zeer gemotiveerde) leerkrachten, dan wordt het ingewikkelder. Michael Pershan and Benjamin Riley [JS2] (2017) bespreken het voorbeeld van de Canadese docent Terry J. die blijft geloven in het bestaan van leerstijlen ondanks de argumenten van wetenschappers. Als verklaring noemen de auteurs het effect van “cultural cognition[JS3] ”. Culturele cognitie gaat over het in overeenstemming brengen van nieuwe feiten met overtuigingen en waarden die deel uitmaken van de eigen identiteit. Dit “in overeenstemming brengen met” kan ook opgevat worden als het “aanpassen” of zelfs “verdraaien” van nieuwe informatie, zodat de nieuwe informatie niet langer in strijd is met de eigen overtuigingen en waarden en dus niet meer bedreigend voor de eigen identiteit. Om Terry J. te overtuigen, zo suggereren Pershan en Riley, moet er voortgebouwd worden op die overtuigingen. Oude (pseudowetenschappelijke) overtuigingen hoeven dus niet actief verworpen te worden, maar moeten geleidelijk vervangen worden door nieuwe (wetenschappelijke) inzichten (“replacing instead of debunking”). Kortweg komt het neer op: more teaching less preaching (maar lees vooral de originele bron en trek uw eigen conclusies….).
Meer weten?
ONDERWIJSMYTHES
Top 3 onderwijs(neuro)mythes:
– Leerstijlen
– Linker- versus rechterhersenhelft
– Motorische oefeningen leiden tot betere leesprestaties
(Dekker et al., 2012; Van Dijk et al., 2020)
Verschillende auteurs besteden aandacht aan (het weerleggen van) neuro- en onderwijsmythes:
Pedro De Bruykere
Prof. Jelle Jolles
https://www.jellejolles.nl/voorkomen-en-voorkomen-van-neuromythes-het-onderwijs-2/
Em. Prof. Paul A. Kirschner,
Project Odisee
https://neuromythes.odisee.be/
DYSLEXIE
Betrouwbare informatie over leesproblemen en dyslexie is hier te vinden:
http://www.netwerkleerproblemen.be/ (België)
https://expertisecentrumnederlands.nl/stimuleringsprogramma-aanpak-dyslexie-dyslexie-centraal (Nederland)
Vaak voorkomende dwaalwegen in de behandeling van dyslexie:
-aangepast lettertype
-behandeling voor beelddenkers
-visuele hulpmiddelen/training
-motorische oefeningen
(Leij, A. van der. (2016). Dit is dyslexie. Houten.)
WETENSCHAPPELIJKE (PEER-REVIEWED) ARTIKELEN
Dekker, S., Lee, N. C., Howard-Jones, P. A., & Jolles, J. (2012). Neuromyths in education: Prevalence and predictors of misconceptions among teachers. Frontiers in Psychology, 3, 429. doi: 10.3389/fpsyg.2012.00429
Ferrero, M., West, G., & Vadillo, M. A. (2017). Is crossed laterality associated with academic achievement and intelligence? A systematic review and meta-analysis. PloS one, 12(8).
Howard-Jones, P. A. (2015). Neuroscience and education: myths and messages. Nature Reviews Neuroscience, 15, 817–824 (2014). doii:10.1038/nrn3817
Kroeze, K., Hyatt, K. J., & Lambert, M. C. (2016). Brain Gym: Pseudoscientific Practice. Journal of the American Academy of Special Education Professionals, 75, 80.
van Dijk, W., & Lane, H. B. (2020). The brain and the US education system: Perpetuation of neuromyths. Exceptionality, 28(1), 16-29.
[JS1]https://www.standaard.be/cnt/dmf20190324_04277861
opgroeienblog.wordpress.com 
Geef een reactie