Op 17 april 2024 vond de 18de editie van de Buitenspeeldag plaats, maar wist je dat er ook een Buitenlesdag bestaat? Op 25 april 2024 organiseert MOS Vlaanderen voor de achtste keer deze Buitenlesdag. Op deze dag worden scholen aangemoedigd om naar buiten te trekken voor de les, om zo van de natuur een leeromgeving te maken. Â
Voordelen van buiten leren
Buiten leren biedt tal van voordelen voor zowel leerlingen als leerkrachten. Het stimuleert actief leren door directe ervaringen te faciliteren, in plaats van op een passievere manier kennis op te nemen die wordt overgedragen door een leerkracht. Lesgeven in de buitenlucht schept een omgeving waarin leerlingen direct kunnen werken met de onderwerpen die ze bestuderen. Door de natuur als klaslokaal te gebruiken, worden leerlingen aangemoedigd om te observeren, te onderzoeken en te experimenteren. Ze worden uitgedaagd om de leerstof concreet toe te passen en betekenisvolle verbanden te leggen met wat ze eerder leerden (Kuo et al., 2019). Deze actieve betrokkenheid bij het leerproces vormt de kern van ervaringsleren, waarbij leerlingen een diepgaand begrip kunnen ontwikkelen door de leerstof niet alleen te begrijpen, maar ook daadwerkelijk te ervaren in een echte context. Het is echter belangrijk om mee te geven dat ervaringsleren niet zomaar diepgaand leren opbrengt, want ook voor leerervaringen in de buitenlucht geldt dat ze goed ontworpen en gefaciliteerd moeten zijn alvorens ze tot diepgaand leren kunnen leiden (Rickinson et al., 2004).
Een concreet voorbeeld van openluchtonderwijs is School@Platteland, een Vlaams project van Inagro en VIVES Hogeschool in samenwerking met de provincie West-Vlaanderen (www.schoolatplatteland.be). Dit initiatief brengt scholen en openluchtlocaties, zoals boerderijen, samen om openluchtonderwijs te bevorderen. Gedurende enkele weken volgen leerlingen wekelijks een (halve) dag les op een openluchtlocatie. Tijdens deze lessen helpen de leerlingen de mensen die de locatie beheren bij hun dagelijkse taken, waarbij de activiteiten worden gekoppeld aan de leerstof door hun leerkracht. Binnen dit project werd ook onderzoek uitgevoerd naar de effecten van dit openluchtonderwijs. Uit dit onderzoek bleek dat 67,5% van de leerlingen aangaf de leerstof beter te begrijpen op de openluchtlocatie, doordat ze actief bezig waren en de leerstof konden verwerken in een authentieke context. Dit vertaalde zich ook in een verbetering van de scores op een toets wereldoriëntatie na afloop van het project, een resultaat dat niet werd waargenomen in de de groep leerlingen die geen openluchtonderwijs volgden (School@Platteland, z.d.).
Naast de voordelen van openluchtonderwijs voor het leerproces en resultaten, kan buitenonderwijs nog andere voordelen bieden. Zo wordt het creatief en kritisch denken van leerlingen uitgedaagd en bevorderd (Chawla, 2015; Schroth, 2023). Bovendien kan les volgen in de natuur stress verminderen en aandachtstekort tegengaan (Grinde & Patil, 2009). Het kan ook een positief effect hebben op de betrokkenheid van leerlingen in de klas, zowel buiten als binnen (Mann et al., 2022; Waite & Aronsson, 2022). Ook leerkrachten ervaren positieve effecten van buiten lesgeven. Ze zien een positieve invloed op hun leerlingen en ervaren daarnaast zelf meer voldoening in het buiten les geven. Ze kunnen zich op een authentieke manier bezighouden met het lesprogramma en krijgen meer nieuwsgierige vragen van leerlingen (Marchant et al., 2019).
Uitdagingen van buiten leren
Het structureel mogelijk maken van buiten leren op school gaat echter gepaard met diverse uitdagingen die aandacht vereisen. Voor sommige scholen, voornamelijk in een stedelijke context, kan het meer tijd en middelen kosten om geschikte groene ruimtes te vinden en te bereiken waar leerlingen in contact kunnen komen met de natuur. Bovendien brengt buiten lesgeven soms extra administratieve taken met zich mee voor leerkrachten. Het organiseren van buitenactiviteiten vereist voorbereiding, toezicht en mogelijks specifieke toelating, afhankelijk van het beleid van de school en de lokale voorschriften. Deze extra administratieve last kan voor sommige leerkrachten een ontmoedigende factor zijn bij het overwegen van buiten lesgeven als integraal onderdeel van hun lesprogramma. Tot slot is het belangrijk om op te merken dat buiten lesgeven nog niet wijdverspreid is in Vlaanderen. Ondanks de voordelen en de groeiende erkenning van het belang ervan, hebben veel scholen nog geen beleid of praktijkrichtlijnen ontwikkeld om buiten leren te ondersteunen. Leerkrachten zijn mogelijk niet op de hoogte van de beste praktijken op dit gebied, wat de uitwerking van buiten lesgeven kan belemmeren. Daarom is het essentieel om bewustzijn te creëren, middelen en ondersteuning te bieden aan scholen en leerkrachten die buiten leren willen integreren in hun lespraktijk.
Meer weten?
Wil je meer te weten komen over de Buitenlesdag 2024? Neem dan zeker een kijkje op https://www.mosvlaanderen.be/actiedagen/buitenlesdag. Hier vind je inspiratie voor buiten lesgeven zoals lesideeën, goede voorbeelden, stappenplannen en nog veel meer. Daarnaast biedt de website ook meer informatie over de voordelen van buiten lesgeven, over de Buitenlesdag zelf en over de Buitenlesdagchallenge die loopt van 22 april tot en met 3 mei.
Referenties
Chawla, L. (2015). Benefits of Nature Contact for Children. Journal of Planning Literature, 30(4), 433–452. https://doi.org/10.1177/0885412215595441
Grinde, B., & Patil, G. G. (2009). Biophilia: Does Visual Contact with Nature Impact on Health and Well-Being? International Journal of Environmental Research and Public Health, 6(9), 2332–2343. https://doi.org/10.3390/ijerph6092332
Mann, J., Gray, T., & Truong, S. (2022). Rediscovering the Potential of Outdoor Learning for Developing 21st Century Competencies. In R. Jucker & J. von Au (Eds.), High-Quality Outdoor Learning: Evidence-based Education Outside the Classroom for Children, Teachers and Society (pp. 211–229). Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-031-04108-2_12
Marchant, E., Todd, C., Cooksey, R., Dredge, S., Jones, H., Reynolds, D., Stratton, G., Dwyer, R., Lyons, R., & Brophy, S. (2019). Curriculum-based outdoor learning for children aged 9-11: A qualitative analysis of pupils’ and teachers’ views. PLOS ONE, 14(5), e0212242. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0212242
Rickinson, M., Dillon, J., Teamey, K., Morris, M., Choi, M. Y., Sanders, D., & Benefield, P. (2004). A review of research on outdoor learning. National Foundation for Educational Research and King’s College London.
School @ Platteland (z.d.). Onderzoek. Geradpleegd op 16 april 2024, van https://www.schoolatplatteland.be/onderzoek
Schroth, S. T. (2023). Creativity and Outdoor Education. In S. T. Schroth (Ed.), Outdoor Education: A Pathway to Experiential, Environmental, and Sustainable Learning (pp. 119–145). Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-031-35422-9_6
Waite, S., & Aronsson, J. (2022). Some Impacts on Health and Wellbeing from School-Based Outdoor Learning. In R. Jucker & J. von Au (Eds.), High-Quality Outdoor Learning: Evidence-based Education Outside the Classroom for Children, Teachers and Society (pp. 171–190). Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-031-04108-2_9
opgroeienblog.wordpress.com 
Plaats een reactie