Alle kleuters vertonen wel eens storend gedrag in de klas, zoals niet gehoorzamen, onbeleefd zijn of speelgoed afnemen van anderen. Kleuters die dit gedrag vaak vertonen, lopen meer risico op problemen in hun latere leven, zoals verwerping door leeftijdsgenoten, slechte schoolresultaten, crimineel gedrag en depressie. Deze kleuters vormen ook een uitdaging voor hun leerkracht; omgaan met storend gedrag in de klas wordt door veel leerkrachten beschouwd als één van de moeilijkste kanten van hun job. Storend gedrag is niet enkel erg stresserend, het zet ook de relatie tussen leerkracht en kleuter onder druk. Dat kan op zijn beurt leiden tot een verhoging van storend gedrag. Geertje Leflot stelde vast dat negatieve opmerkingen van leerkrachten het probleemgedrag van leerlingen nog deed toenemen. Sarah Doumen toonde aan dat agressief gedrag bij kleuters bij het begin van de derde kleuterklas leidde tot een verhoging van conflict met de leerkracht in het midden van het schooljaar. Die verhoging van conflict werd, op haar beurt, gevolgd door een stijging van agressief gedrag op het einde van het schooljaar. Er ontstond dus een vicieuze cirkel, waarin agressief gedrag en conflict met de leerkracht elkaar versterkten doorheen de tijd.
Om vicieuze cirkels als deze te voorkomen of te doorbreken, werd door ons onderzoeksteam een interventie ontwikkeld, genaamd Samen-Spel. Samen-Spel is gericht op het verminderen van storend gedrag bij kleuters, door het versterken van vaardigheden bij de leerkracht in het omgaan met de kleuter. De leerkracht wordt hierbij begeleid door een schoolpsycholoog. Het programma bestaat uit korte sessies, waarin de kleuterleidster en de leerling samen spelen. In het eerste deel wordt een goede band tussen leerkracht en kleuter opgebouwd. Leerkrachten versterken hier hun vaardigheden in het opmerken van de noden van de kleuter en in het gepast reageren. Het tweede deel is gericht op leerkrachtvaardigheden om gepast gedrag bij de kleuter te bevorderen en ongewenst gedrag te verminderen. In haar doctoraatsonderzoek vond Caroline Vancraeyveldt dat Samen-Spel leidde tot een daling van storend gedrag bij de kleuters (zowel druk als agressief gedrag) en van conflicten tussen de leerkracht en de kleuter, zoals gerapporteerd door de leerkracht.
Deze bevindingen vormen een eerste aanwijzing dat Samen-Spel een effectieve methode is om storend gedrag bij kleuters te verminderen. Een praktisch knelpunt is dat de Samen-Spelspelsessies met de leerling afzonderlijk doorgaan en dus niet eenvoudig in te passen zijn in het gewone klasgebeuren. Momenteel wordt in een project van de Katholieke Hogeschool Leuven onderzocht of Samen-Spel en de vaardigheden die het programma beoogt, geïntegreerd kunnen worden in het gewone klasgebeuren en in de opleiding tot kleuterleidster. Ik ben erg benieuwd naar de resultaten. Wordt dus vervolgd …
Meer weten?
Doumen, S., Verschueren, K., Buyse, E., Germeijs, V., Luyckx, K., Soenens, B. (2008). Reciprocal relations between teacher-child conflict and aggressive behavior in kindergarten: A three-wave longitudinal study. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology, 37 (3), 588-599.
Leflot, G., van Lier, P., Onghena, P., Colpin, H. (2010). The role of teacher behavior management in the development of disruptive behaviors: An intervention study with the Good Behavior Game. Journal of Abnormal Child Psychology, 38(6), 869-882.
Vancraeyveldt, C., Verschueren, K., Van Craeyevelt, S., Wouters, S., Colpin, H. (2013). Teacher-reported effects of the Playing-2-gether intervention on child externalizing problem behaviour. Educational Psychology: An International Journal of Experimental Educational Psychology, in press.
opgroeienblog.wordpress.com 